"Του Κουτσουρά τα γρόσια", μια σύγχρονη εκδοχή του διήγηματος του Κώστα Καλατζή

Ήθελα σήμερα, μέρα που είναι γιορταστική, να αναρτήσω κάτι σχετικό, όπως τον "Καδή" από τους Σπαθαραίους, που παρακολούθησα χθες, αλλά δεν μπορεί να με αφήσει ασυγκίνητη το γεγονός μιας ακόμα περιβαλλοντικής καταστροφής, που συντελείται στο τόπο μου. Αφήνω λοιπόν για τις επόμενες μέρες τους Σπαθαραίους και ... πάμε στου Κουρούντερε.
Στα blogs της Σάμου αναρτήθηκαν χθες φωτογραφίες και κείμενο-διαμαρτυρία για ένα ακόμη "δημόσιο έργο", που η σκοπιμότητα του, πολύ εύστοχα κατά τη γνώμη μου συνδέθηκε με ένα εξαιρετικό διήγημα του μεγάλου Σαμιώτη λογοτέχνη Κώστα Καλατζή από τη συλλογή "Το Ταμπάκικο" και έχει τίτλο "Του Κουτσουρά τα γρόσια". Δεν χρειάζεται να πω κάτι παραπάνω, το κείμενο, που εκτός τα blogs , δημοσιεύτηκε στο "Σαμιακό Βήμα" της 2/3/2009, καθώς και οι φωτογραφίες τα λένε όλα...

Στο Κρούντερ’ σφάζουν βουνό και θάλασσα

ή «Του Κουτσουρά τα γρόσια»

του Θανάση Παπακωνσταντίνου*

Πριν λίγο καιρό άρχισαν οι εργασίες «ευθυγράμμισης και διαπλάτυνσης» του επαρχιακού δρόμου Βαθέος –Καρλοβάσου στην περιοχή Κουρούντερε, ύστερα από τη σχετική (κατά πλειοψηφία ακόμα και στους κόλπους του συμπολιτευόμενου συνδυασμού) απόφαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου. Ως εδώ όλα καλά, η πλειοψηφία αποφάσισε.

Αλήθεια ποιος λογικός άνθρωπος θα έφερνε αντίρρηση στη βελτίωση χάραξης του κύριου επαρχιακού δρόμου του νησιού, στη δημιουργία ασφαλέστερων συνθηκών προσπέλασης για όλους τους εποχούμενους, αρκεί βεβαίως

-να είχε εξηγηθεί η προτεραιότητα του έργου, έναντι άλλων που θα ικανοποιούσαν ανάγκες του τόπου,

-να ικανοποιούνταν πράγματι οι προϋποθέσεις που αναφέραμε,

-να είχαν αναλυθεί οι επιπτώσεις σε σειρά άλλους παράγοντες (φυσικό και ιστορικό περιβάλλον, ακτογραμμή, προσβασιμότητα στη θάλασσα, παρενέργειες από την κατά παρέκκλιση εκτός σχεδίου δόμηση),

-να υπήρχε σχεδιασμός έγκαιρης αντιμετώπισης όλων των πιθανών αρνητικών εξελίξεων τόσο στη φάση της κατασκευής, όσο και στην κανονική λειτουργία του.

Προηγήθηκε τίποτε από όλα αυτά, πριν οι μπουλντόζες και τα μπλόκια καταφθάσουν στην περιοχή; Όχι, παρά μόνο όσα βλέπει η πεθερά, κατά το κοινώς λεγόμενο. Μια τεχνική μελέτη, μια ακτομηχανική εκτίμηση (απαραίτητη αφού περιλαμβάνεται μπάζωμα θαλάσσιας ακτίνας, που δεν είναι παρά αντιγραφή και επικόλληση μιας προ εικοσαετίας θεώρησης της βόρειας ακτογραμμής του νησιού που εκπόνησε τότε το Πανεπιστήμιο Πατρών, στην οποία δεν αποτυπώνονται οι πιο πρόσφατες παρεμβάσεις με τα μπαζώματα στην παραλιακή του Αγίου Κωνσταντίνου ή το στρατιωτικό λιμάνι στον Όρμο Καρλοβάσου), μια κυκλοφοριακή μελέτη (εδώ κατά βάση αναπαράγονται οι προδιαγραφές για «εθνικούς δρόμους Γ΄ Τάξεως», με μια λωρίδα κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, πλάτους 3,6 μέτρων, ενώ η διαγράμμιση του δρόμου θα είναι καθ’ όλο το μήκος του τμήματος διπλή διαχωριστική) και τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τόσο για το συνολικό έργο, όσο και για το «φάγωμα» του βουνού.

Από τα όσα αναφέρθηκαν συνάγεται ότι ο τίτλος «ευθυγράμμιση» για τον δρόμο παύει να υφίσταται, αφού η διπλή διαχωριστική διαγράμμιση δεν επιτρέπει ορατότητες ικανές για να επιτραπούν προσπεράσεις. Και εδώ είναι το οξύμωρο: η διαπλάτυνση από τη μια δίνει αυτές τις προσδοκίες και όπως δείχνει η πείρα, όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας θα παγιδευτούν επιδιώκοντας να φθάσουν γρηγορότερα από όσο επιτρέπουν τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του δρόμου στον προορισμό τους με αβέβαια (πιθανά απρόοπτα και εύχομαι όχι μοιραία) αποτελέσματα…

Όσο για την περιβαλλοντική μελέτη, το πιο πλήρες σκέλος του φακέλου στο υπό κατασκευή έργο, είδαμε από την πρώτη μέρα την πλήρη καταστρατήγηση της. Γιατί ενώ μιλάει για εγκιβωτισμό των πρανών με αναβαθμίδες και προφύτευση (να εμποδιστούν εξ αρχής κατολισθητικά φαινόμενα), τα φουρνέλα, οι μπουλντόζες, οι υπεύθυνοι της κατασκευής και φυσικά οι ελεγκτές τα θεώρησαν όλα αυτά αχρείαστες λεπτομέρειες, με αποτέλεσμα στις 15/2 να κλείσει ο δρόμο από την πτώση μεγάλου όγκου αδρανών, ενώ όσοι είχαν την ατυχία να περνούν από την περιοχή στις 23/2 το απόγευμα, στη διάρκεια ενός απλού ψιλόβροχου, «έβλεπαν τις πέτρες να πέφτουν σαν το …χαλάζι» πάνω στο οδόστρωμα.

Φαίνεται όλοι αυτοί δεν διδάχθηκαν το παραμικρό από το πάθημα στον Πύργο και τον Μαραθόκαμπο, που για δυο περίπου χρόνια (διχο) και (τριχο) τόμησαν το νησί. Ειλικρινά απορώ με την ανεμελιά και την αισιοδοξία τους! Αλλά τι περιμένεις από διοικούντες, που μοναδικό επιχείρημα για την εκτέλεση του έργου επικαλούνται την «ωριμότητα» του έργου για να χρηματοδοτηθεί. «Ωριμότητα» που οι ίδιοι συντέλεσαν με την «ολοκλήρωση των μελετών» (ναι, αυτών που ήδη σας προϊδέασα), ανεξάρτητα του κόστους, της αναιτιολόγητης σκοπιμότητας του και των κινδύνων και επιπλοκών, που έχουμε βάσιμους λόγους να επικαλεστούμε και να φοβόμαστε τις χρόνιες συνέπειες τους.

……

Φαίνεται ότι η περιοχή του Κουρούντερε (Πεταλίδες, παρακαλώ τη σήμερον ημέρα) ανέκαθεν παρακινούσε τολμηρούς (ή και τυχοδιώκτες), αν κρίνουμε από το διήγημα του Κώστα Καλατζή «του Κουτσουρά τα γρόσια», που περιέχεται στο βιβλίο του «το Ταμπακικο», ένα από τα πιο απολαυστικά γραπτά του μεγάλου μας λογοτέχνη. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τότε που οι Σαμιώτες πήγαιναν μαζικά το καλοκαίρι για το θερισμό στα κοντινά απέναντι Μικρασιάτικα μέρη, συναντήθηκαν ένας σεβάσμιος, αλλά με σκληρά χαρακτηριστικά, ο Κάργας και ένας ψηλός ευθυτενής που δεν τον πήραν δα τα χρόνια, ο Θανασάς. Στο κολατσιό και στη σχόλη οι δυο άνδρες ανοίχθηκαν ο ένας στον άλλο και ο πρώτος αποκάλυψε στον άλλον ότι στο «Κρούντερ’, ίσαμ’ το κυματόσπασμα» κάτω από έναν μεγάλο βράχο, ήταν θαμμένη μια αμύθητη περιουσία, χρυσάφι ολάκερο, «του Κουτσουρά τα γρόσια». Το χρυσάφι έμεινε για γενιές θαμμένο, γιατί κανείς δεν πλησίαζε στην περιοχή, ένας θρύλος την έκανε να προκαλεί δέος.

Ο Θανασάς στην αρχή δεν έδωσε σημασία. Αλλά όταν γύρισε στο νησί και γνώρισε την αγαπημένη του, το πρώτο που της υποσχέθηκε είναι «να τη ντύσει βασίλισσα στο χρυσάφι». Όταν όμως άρχισε να της λέει για το χρυσάφι της περιοχής, η κοπέλα δείλιασε και του είπε ότι δεν είναι αυτό που ζητούσε. Εκείνος δεν το έβαλε κάτω. Κρυφά άρχισε να εξερευνά την περιοχή, αλλά οι ώρες που έλειπε από κοντά της κίνησαν τις υποψίες της και άρχισε να τον παίρνει από πίσω. Για να μην τα πολυλογώ, ο Θανασάς βρήκε ακριβώς την περιοχή, σύμφωνα με την περιγραφή του Κάργα, αντίκρισε τον βράχο, άρχισε την προεργασία και με τα πολλά κατάφερε να τον μεριάσει και να προβάλλει στα μάτια του ο αμύθητος χρυσός. Αλλά τα χώματα που παρέσυρε η μετακίνηση του, έπεσαν με ορμή πάνω στην αγαπημένη του και την πλάκωσαν -έμεινε ξέσκεπο μόνο το όμορφο πρόσωπό της. Μεθυσμένος από την επιτυχία του, άργησε να συνειδητοποιήσει τι είχε συμβεί. Έτρεξε κατά πάνω της τη σήκωσε και της είπε: «είδες που όταν σου λέω κάτι τηρώ το λόγο μου». Η κοπέλα ασάλευτη, είχε αρχίσει να πέφτει η θερμοκρασία της, δεν του αποκρίθηκε ποτέ.

ΥΓ: Κάθε ομοιότητα της ιστορίας του Κώστα Καλατζή με τα σημερινά στο Κουρούντερε είναι συμπωματική. Για τον απλούστατο λόγο ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα…

*εκπρόσωπος των Οικολόγων Πρασίνων Σάμου